امروزه کاربرد کودهای حاوی اسیدهای آمینه در بخش کشاورزی بسیار شایع بوده و با عناوینی چون محرک رشد، پیشگیری از خسارت ناشی از استرس های محیطی به گیاه و … در بازار عرضه و کشاورزان ترغیب به استفاده از آنها می شوند. اما در حقیقت اسیدهای آمینه چه ترکیباتی هستند و نحوه اثرگذاری آنها بر گیاه چیست ؟
عناصر سازنده اسیدهای آمینه
اسیدهای آمینه دسته ای از مولکول های زیستی متشکل از عناصرهیدروژن، اکسیژن، نیتروژن و در بعضی از موارد گوگرد (اسید آمینه سیستئین و متیونین ) هستند.
آنها جهت سنتز و تولید بسیاری از ترکیبات حیاتی ضروری می باشند و در اکثر فعالیت های زیستی گیاه نیز دخیل هستند.
اسیدهای آمینه جزء ساختاری و سازنده پروتئین ها بوده و سنتز انواع آنزیم ها و هورمون ها به آنها مربوط و وابسته است.
انواع اسیدهای آمینه و نقش آنها در گیاه
هرکدام از انواع اسیدهای آمینه در فعالیت مشخصی از گیاه مانند سنتز کلروفیل ، جوانه زنی بذر و گرده افشانی نقش داشته و براساس نحوه قرار گیری مولکول هایشان نام گذاری می شوند.
از انواع اسیدهای آمینه و نقش آنها در گیاه می توان به موارد زیر اشاره کرد:
اسید آمینه آلانین: از اسیدهای آمینه غیرضروری بوده و در سنتز کلروفیل ، تنظیم باز شدن روزنه‌های گیاه، گرده افشانی و مقاومت به خشکی در گیاه نقش دارد.
اسید آمینه پرولین : از اسیدهای آمینه غیرضروری است و در جوانه زنی دانه‌های گرده موثر می باشد همچنین مقاومت گیاه به شوری و تنش های رطوبتی (خشکی) و دمایی را افزایش می دهد.
اسید آمینه گلوتامیک اسید: در سنتز کلروفیل و نیز اسیدآمینه های دیگر نقش داشته ، همچنین در جوانه زنی بذر موثر می باشد .
اسید آمینه آسپارتیک اسید: موثر در جوانه زنی بذور و متابولیسم اسیدهای آمینه است.
اسید آمینه فنیل آلانین: از اسیدهای آمینه موثر در گرده افشانی گیاه می باشد.
اسید آمینه تیروزین: مقاومت گیاه را در برابر تنش های محیطی (دمایی و رطوبتی ) بالا برده و در گرده افشانی نیز موثر می باشد.
اسید آمینه سرین : در گرده افشانی مؤثر است.
اسید آمینه ترئونین : در گرده افشانی نقش داشته و مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی را بالا می برد.
اسید آمینه گلیسین: پیش ساز تشکیل گروه‌های پیرول بوده و در سنتز کلروفیل نقش دارد.
اسید آمینه والین : در جوانه زنی بذرها ، گرده افشانی و افزایش مقاومت گیاه به تنش‌های محیطی موثر است.
اسید آمینه لوسین: افزایش مقاومت گیاه به شوری و موثر بر جوانه زنی دانه های گرده می باشد.
اسید آمینه ایزولوسین: در گرده افشانی و جوانه زنی دانه‌های گرده مؤثر است و مقاومت گیاه به تنش شوری را بالا می برد.
اسید آمینه هیستیدین: در تنظیم باز شدن روزنه‌های برگ موثر می باشد.
اسید آمینه متیونین: پیش ساز هورمون اتیلن بوده و در تنظیم باز شدن روزنه های برگ مؤثر می باشد.
اسید آمینه سیستنین: در ساختار آنزیم نیتروژن از که در تثبیت بیولوژیک ازت نقش دارد، به کار می‌رود.
اسید آمینه لیزین: موثر در جوانه زنی دانه‌های گرده ، سنتز کلروفیل و تنظیم باز شدن روزنه‌های برگ می باشد.
اسید آمینه آرژنین: پیش ساز پلی آمین ها بوده و مقاومت به تنش شوری را در گیاه بالا می برد.
اسیدهای آمینه ضروری و غیرضروری کدامند؟
دسته ای از اسیدهای آمینه که گیاه خود ، آنها را سنتز می کند اسیدهای آمینه غیرضروری نامیده می شوند. گیاه در رابطه با این دسته از مواد خودکفاست ودر طی چرخه رشد و مراحل مختلف نمو با صرف انرژی آنها را تولید و در فرایندهای مختلف زیستی مورد استفاده قرار می دهد.
گروه دیگر، اسیدهای آمینه ضروری هستند . این دسته از مواد توسط گیاه تولید نمی شوند و بصورت فعال ( باصرف انرژی) جذب ، و در شرایط مختلف می توانند در فعالیت های گیاه عامل محدود کننده محسوب شوند.
چگونگی نقش اسیدهای آمینه در افزایش مقاومت گیاه در برابر تنش های محیطی
همانطور که اشاره شد ، اسیدهای آمینه جزء ساختاری پروتئین ها بوده و در سنتز هورمون های گیاه، آنزیم ها و تمام فرایندهای زیستی دخیل می باشند . در نتیجه کلیه مراحل رشد رویشی و تولید در تمام گیاهان بصورت مستقیم به حضور آنها وابسته است.
فرایند جذب و همچنین سنتز و تولید این ترکیبات در گیاه با صرف انرژی همراه است و تامین این مواد مغذی و مصرف کودهای حاوی آنها در شرایط تنش ، به حفظ انرژی و تسریع فرایند های زیستی از جمله ، بازسازی و ترمیم گیاه کمک می کند.
همچنین کود دهی گیاه با این ترکیبات قبل از وقوع شرایط تنش نیز، با تاثیر بر بهبود فرایندهای زیستی در کاهش میزان خسارات و پیشگیری از آسیب های وارده موثر است.
اسیدهای آمینه، محرک جوانه زنی و رشد گیاه
اسیدهای آمینه ازترکیبات سازنده پروتئین ها و جزء ساختمانی سلول ها هستند و تولید بافت های جدید را برعهده دارند .تولید هورمون ها ، آنزیم ها و دیگر محرک های رشدی نیز با حضور آنها ممکن بوده و در زمان جوانه زنی و مرحله رشد سریع ، نقش بسزا و چشمگیری در تولید سلول های مریستمی جدید و ایجاد گیاهی قوی و سالم دارند.
ازین رو گنجاندن ترکیبات حاوی اسیدهای آمینه در برنامه تغذیه کودی گیاه در مراحل ابتدای جوانه زنی و رشد رویشی گیاه ضروری و از طرف کارشناسان صاحب نظر توصیه می شود.
چگونگی تاثیر اسیدهای آمینه در تولید و افزایش کیفیت و میزان عملکرد گیاه
در مرحله زایشی ،آنزیم ها و هورمون های گیاه بر میزان باروری و گلدهی تاثیر مستقیم دارند و از طرفی نیز حضور اسیدهای آمینه جهت سنتز این مواد در گیاه ضروری است . بنابراین میزان گلدهی و نیز تولید دانه گرده سالم و در نتیجه افزایش میزان عملکرد ارتباط مستقیم با تامین و حضور اسیدهای آمینه دارد.
همچنین این ترکیبات با تاثیر بر فرایند تولید قند و پروتئین ها بر کیفیت محصول نهایی (طعم، رنگ و وزن گیری ) تاثیر گذاشته و در نتیجه میزان عملکرد نهایی را بطور چشمگیر افزایش می دهند.
اسیدهای آمینه کلات کنندهای طبیعی
اسیدهای آمینه از کلات کننده های طبیعی می باشند . این ترکیبات روند انتقال عناصر مغذی به سمت گیاه و جذب آنها را تسریع و تسهیل کرده و ازین طریق فرایندهای رشد و تولید را در گیاه بهبود می بخشند.
کودهای حاوی اسیدهای آمینه شرکت سارکو
این مواد جزء پایه ساختارهای حیاتی بوده و در تمام مراحل زیستی گیاه کاربرد دارند و مصرف کودهای حاوی این عناصر در مزارع ، باغات و گلخانه ها جهت دستیابی به حداکثر پتانسیل تولید امری اجتناب ناپذیر می باشد.
شرکت سارکو نیز در راستای ارتقاء میزان و کیفیت عملکرد محصولات کشاورزی کشورمان دو محصول پر کاربرد کود مایع اسید آمینه و کود پودری آرومکس AROMAX را تولید و معرفی نموده است .
کود مایع اسید آمینه این شرکت علاوه بر تسریع رشد رویشی گیاه و بهبود کیفیت محصول ، در زمان بروز تنش های محیطی نیز به بازسازی گیاه کمک کرده و از میزان خسارات وارده به آن می کاهد .
کود پودری آرومکس AROMAX محصول دیگر سارکو و کمپلکسی کامل از عناصر مغذی و غنی شده با اسید آمینه و عصاره جلبک دریایی میکرونیزه شده است . این کود در تمام مراحل زندگی گیاه قابل مصرف بوده و علاوه بر تسریع رشد رویشی موجب افزایش کیفیت و میزان محصول و نیز بهبود فرایند ترمیم و بازسازی گیاه در زمان بروز تنش می شود.